Narodowe Centrum Nauki to polska agencja wykonawcza powołana do wspierania badań podstawowych, czyli prac empirycznych lub teoretycznych mających na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne.
Pryncypia działania NCN
NCN kieruje się kilkoma fundamentalnymi zasadami, które definiują jego działalność:
- Identyfikacja i finansowanie najlepszych badań naukowych: NCN dąży do wspierania projektów o najwyższej wartości naukowej, które przyczyniają się do rozwoju wiedzy i innowacji.
- Otwarcie na globalną naukę i umiędzynarodowienie: Agencja promuje współpracę międzynarodową, zachęcając polskich naukowców do udziału w globalnych projektach badawczych.
- Inkluzywność oferty i nienarzucanie odgórnej tematyki badań: NCN umożliwia naukowcom swobodę wyboru tematów badawczych, nie narzucając z góry określonych priorytetów.
- Docenianie znaczenia młodego pokolenia: Szczególny nacisk kładziony jest na wspieranie młodych naukowców, oferując im możliwości rozwoju i realizacji własnych projektów.
- Bezstronność, transparentność procedur i rygorystyczne procedury dotyczące konfliktu interesu: NCN zapewnia uczciwość i przejrzystość w procesie oceny i przyznawania grantów.
- Niezależność i apolityczność działania: Agencja działa niezależnie od wpływów politycznych, koncentrując się na merytorycznej wartości projektów.
- Służebność wobec środowiska naukowego: NCN działa na rzecz społeczności naukowej, wspierając jej rozwój i potrzeby.
Zadania NCN
Zgodnie z ustawą o Narodowym Centrum Nauki, do głównych zadań agencji należy:
- Finansowanie badań podstawowych realizowanych w formie:
- projektów badawczych, w tym finansowanie zakupu lub wytworzenia aparatury naukowo-badawczej niezbędnej do realizacji tych projektów;
- projektów badawczych realizowanych w ramach programów lub inicjatyw międzynarodowych ogłaszanych we współpracy dwu- lub wielostronnej;
- projektów badawczych realizowanych przez młodych naukowców, w tym mających na celu stworzenie unikatowego warsztatu naukowego lub powołanie nowego zespołu naukowego;
- stypendiów doktorskich;
- staży po uzyskaniu stopnia naukowego doktora.
- Nadzór nad realizacją finansowanych projektów: Monitorowanie postępów i wyników badań oraz ocena ich efektywności.
- Inicjowanie międzynarodowej współpracy naukowej: Wspieranie udziału polskich naukowców w międzynarodowych projektach badawczych i programach.
- Inspirowanie nowych kierunków badań naukowych: Identyfikowanie obszarów wymagających intensyfikacji badań i promowanie innowacyjnych tematów badawczych.
- Współpraca z podmiotami finansującymi badania naukowe: Koordynacja działań z innymi instytucjami krajowymi i zagranicznymi w zakresie finansowania nauki.
- Upowszechnianie w środowisku naukowym informacji o ogłaszanych konkursach: Informowanie o dostępnych możliwościach finansowania i zachęcanie do składania wniosków.
- Finansowanie działalności upowszechniającej naukę: Wspieranie inicjatyw popularyzujących naukę w społeczeństwie.
NCN w liczbach
Od 2011 roku do 2023 roku NCN osiągnęło imponujące wyniki:
- 29 584 sfinansowanych projektów
- 21 111 laureatów
- 15,69 mld zł przyznanego finansowania
- 55 988 wnioskujących
W samym 2023 roku połowa przyznanego finansowania została przeznaczona na wsparcie młodych naukowców. Ponadto, 91% ekspertów i niemal 98% recenzentów oceniających wnioski w konkursach NCN to naukowcy afiliowani w ośrodkach zagranicznych, co podkreśla międzynarodowy charakter działalności agencji.